Nederland staat op het punt een gidsland te worden in nucleaire geneeskunde dat beoogt het ambitieuze DECISIVE-initiatief. Dit project, dat zijn naam ontleent aan “Dutch Isotopes Save Lives,” wil de gehele waardeketen van nucleaire geneeskunde versterken. Van de productie van stabiele isotopen tot de klinische implementatie van nieuwe therapieën, DECISIVE richt zich op elke schakel in de keten. We willen streven om een gidsland te worden op het gebied van nucleaire geneeskunde, niet alleen in Europa maar wereldwijd. De potentie is er, de benodigde kennis is binnen handbereik, maar we moeten wel samenwerken om een krachtig nucleair ecosysteem waarin de gehele keten rond nucleaire geneeskunde zonder drempels kan worden doorlopen.

Dit jaar zou een subsidieaanvraag worden ingediend bij het Nationaal Groeifonds (NGF), dat tussen 2021 en 2025 €20 miljard investeert in projecten die bijdragen aan de duurzame economie van Nederland. Echter, het NGF is recent stopgezet, wat betekent dat de financiering voor DECISIVE onzeker is geworden. Dit benadrukt de noodzaak van alternatieve financieringsbronnen en een sterke samenwerking tussen overheid, industrie en academische instellingen om de ambities voor een versterking van het nucleair ecosysteem te realiseren.

Exponentiële groei en uitdagingen
We zien al lange tijd een jaarlijkse groei van 10% in diagnostische nucleaire procedures, zoals detectie van tumoren en we verwachten een vervijfvoudiging van therapeutische toepassingen in 2040. Momenteel zijn er al geregeld tekorten aan medische isotopen. Dat zal een probleem worden wanneer de vraag vervijfvoudigt. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft dit probleem al eerder onderkend en in 2019 een programmadirectie medische isotopen gestart om de leveringszekerheid te waarborgen. Dit leidde tot een investering van 1,8 miljard euro in de ontwikkeling van de nieuwe Pallas-reactor. Deze nieuwe onderzoeksreactor zal de huidige Petten reactor gaan vervangen. De huidige reactor is al goed voor 30% van de wereldproductie van medische isotopen. De nieuwe Pallas-reactor zal zeker moeten kunnen voldoen aan de groeiende vraag in de komende jaren.

Een toekomstgerichte visie
DECISIVE wil Nederland transformeren tot een wereldleider in nucleaire geneeskundige diagnostiek en behandeling, voor een gezondere en welvarende toekomst. Nederland heeft een perfecte basis van infrastructuur en expertise om deze visie waar te maken. Met de bouw van de PALLAS-kernreactor en de vestiging van het Amerikaanse bedrijf SHINE en de cyclotrons, wordt Nederland een belangrijke speler in de wereldwijde productie van radio-isotopen. Echter met alleen de productie van radio-isotopen is slechts een eerste stap in het proces naar een diagnostisch middel of geneesmiddel gezet.

Van radio-isotoop naar medisch isotoop
Het radio-isotoop moet eerst nog “functioneel” gemaakt worden om het te kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld het aantonen van een ziekteproces zoals Alzheimer of prostaatkanker. Hiervoor moet het radio-isotoop worden uitgerust met een stof die het ziekteproces kan herkennen. Dit zijn vaak eiwitten of antilichamen waarin het radio-isotoop gekoppeld kan worden. Nucleaire geneeskunde biedt naast diagnostiek een andere unieke mogelijkheid. Als eenmaal het stofje is gevonden dat naar een bepaald ziekteproces gaat kan je daar meestal ook een radio-isotoop aan hangen dat dodelijk is voor cellen. Daarmee kunnen dan bijvoorbeeld ook tumoren worden behandeld. Dit vormt dan radioactief geneesmiddel wat radiopharmaceutical wordt genoemd.

Het onderzoek naar dergelijke stoffen vindt vooral plaats in de academische ziekenhuizen en de farmaceutische bedrijven. Waarbij het moeilijk is voor ziekenhuizen om hun laboratorium onderzoek verder te ontwikkelen voor patiënten. Vooral als het in grotere patiëntengroepen onderzocht moet worden. Daar is de capaciteit binnen ziekenhuizen niet toereikend en is het voor de farmaceutische bedrijven vaak nog niet interessant genoeg om hierin samen op te trekken. Het is daarom uitermate belangrijk dat de verschillende disciplines van het maken van radio-isotopen tot aan het vervaardigen van geneesmiddelen met elkaar samenwerken en de faciliteiten aanwezig zijn. Alleen dan kunnen de radio-isotopen tot hoogwaardige geneesmiddelen en of medische hulpmiddelen (zoals radioactieve bolletjes voor levertumoren) gemaakt worden. En juist deze eindproducten zullen naast enorme patiënten voordelen ook enorme kansen bieden voor Nederlandse economische groei.

De uitdagingen ombuigen tot kansen
Om de kansen die het huidige veld bieden volledig te benutten, is het echter noodzakelijk om het ecosysteem rond de nucleaire keten in Nederland compleet te maken en te versterken. Snellere toegang tot innovatieve therapieën voor patiënten, versterking van de volksgezondheid door data-gestuurde beleidsontwikkeling, economische groei door innovatievalorisatie, en versterking van Nederland als mondiale hub voor nucleaire geneeskunde.

Toekomstige investeringen zijn van cruciaal belang voor de toekomst van de nucleaire geneeskunde in Nederland en wereldwijd. Door te investeren in infrastructuur, samenwerking en innovatie, kan Nederland een toonaangevende rol spelen in deze snel groeiende sector. De voordelen zijn duidelijk: verbeterde zorg voor patiënten, aanzienlijke economische groei en een versterkte positie op het wereldtoneel. Hoewel het stopzetten van het Nationaal Groeifonds een grote uitdaging vormt, biedt het ook een kans om veerkracht en creativiteit te tonen in het vinden van nieuwe wegen naar succes. Het is tijd voor Nederland om zijn potentieel te benutten en de wereld te laten zien wat we kunnen bereiken op het gebied van nucleaire geneeskunde.