De toegang tot dure behandelingen en de stijgende kosten van geneesmiddelen zijn wereldwijd een uitdaging. Maar zijn er ook goede ideeën en best practices om hiermee om te gaan? Om een antwoord op deze vraag te vinden, heeft een team van gastredacteuren van Frontiers in Pharmacology de handen ineengeslagen om een platform te bieden voor alle inzichten en ideeën. Dit team bestaat uit experts uit diverse organisaties. Atse Huisman vanuit Zorgverzekeraars Nederland en het LUMC, Denise Van Den Berg vanuit stichting Treatmeds, Saco De Visser vanuit FAST), Bettina Ryll vanuit Melanoma Patient Network Europe en Stockholm School of Economics en  Sahar Barjesteh Van Waalwijk Van Doorn-Khosrovani vanuit LUMC, CZ en het Europese consortium Prime-Rose.

Gedurende negen maanden konden de onderzoekers hun artikelen indienen voor peer-review. Uiteindelijk is er een selectie gemaakt van relevante ideeën en oplossingen. In het nieuw verschenen editorial , getiteld “Towards continued and affordable accessibility of innovative drugs: sustainable development and efficient use of medicines,” schrijft het team over verschillende categorieën ideeën en oplossingen die zijn gepubliceerd in de collectie.

Hier lichten we de belangrijkste onderwerpen toe die in de publicatie aan bod komen met een paar voorbeelden:

1. Het aanpakken van onzekerheid over klinische waarde
   Veel zorgverzekeraars en Health Technology Assessment (HTA)-instanties evalueren de klinische waarde van nieuwe geneesmiddelen vóór vergoeding. Het belang wordt benadrukt van het evalueren van klinisch relevante variabelen, zoals overleving en kwaliteit van leven, in plaats van te vertrouwen op surrogaat-eindpunten, die vaak tot onzekerheid leiden.
2. Bevorderen van (kosten)effectiviteit door het voorkomen van overbehandeling Behandeloptimalisatiestudies zijn cruciaal om medicijngebruik te verfijnen, de uitkomsten voor patiënten te verbeteren en kosteneffectiviteit te bevorderen. Overbehandeling, bijvoorbeeld door langere behandelingsduur of hogere doseringen dan noodzakelijk, leidt tot onnodige bijwerkingen en verspilt waardevolle middelen binnen de zorg.
3. Afvalreductie
   Het verminderen van medicijnverspilling bespaart waardevolle middelen en minimaliseert de impact op het milieu. Voorgesteld wordt om patiënten op dezelfde dag in te plannen voor identieke behandelingen, zodat voorbereid intraveneus therapie die anders zou worden weggegooid, gebruikt kan worden voor een andere patiënt.
4. Uitdagingen van combinatietherapieën
   Het beoordelen van de kosteneffectiviteit van combinatietherapieën is vaak complexer dan voor afzonderlijke technologieën, door onzekerheden rondom synergie en de financiële last van meerdere medicijnen. Dit bemoeilijkt onder meer onderhandelingen met verschillende farmaceutische bedrijven en leidt soms tot ongunstige kosten per QALY, zelfs in rijke landen.
5. In-house ontwikkeling en productie
   Academische ziekenhuizen hebben vaak de expertise om medicijnen te ontwikkelen of te produceren om in onvervulde medische behoeften te voorzien. Verschillende Advanced Therapy Medicinal Products (ATMP’s) zijn bijvoorbeeld oorspronkelijk ontwikkeld in academische ziekenhuizen.
6. Herbestemming van precisiegeneeskunde in oncologie
   Door het herbestemmen van goedgekeurde medicijnen voor nieuwe indicaties, zoals gebeurt binnen het Nederlandse Drug Rediscovery Protocol (DRUP), worden R&D-kosten aanzienlijk verlaagd. Dit biedt alternatieve behandelingen voor patiënten met vergevorderde of uitgezaaide kanker.

De publicatie biedt een overzicht van actuele inspanningen om de toegang tot innovatieve geneesmiddelen te waarborgen en kostenefficiëntie te verbeteren. Er is vaak een kennisgat na de introductie van nieuwe geneesmiddelen, en dit moet systematisch worden aangepakt om behandelingen te optimaliseren. Dit special topic laat een aantal specifieke voorbeelden zien die mogelijk bruikbaar zijn om te komen tot duurzame oplossingen. Deze zijn essentieel om zowel toegang tot geneesmiddelen te verbeteren als innovatie te stimuleren. Daarmee laat het ook het belang zien om met concrete voorbeelden op zoek te blijven gaan naar mogelijkheden die daaraan kunnen bijdragen.

Lees verder om meer te ontdekken over de inzichten en praktische oplossingen in dit kritieke vakgebied: Frontiers | Editorial: Towards continued and affordable accessibility of innovative drugs: sustainable development and efficient use of medicines (frontiersin.org)